जिल्ला परिचय 2076-05-17

जिल्लाको सामान्य परिचय:-

जिल्लाको अवस्थिति

नेपाल राष्ट्रको मधेश प्रदेशमा पर्ने ८ जिल्लाहरुमा मध्य भागमा रहेको यस सर्लाही जिल्लाको पूर्वमा महोत्तरी, उत्तरमा सिन्धुली, पश्चिममा रौतहट जिल्ला तथा दक्षिणमा भारतको विहार प्रान्तको सितामढीसँग जोडिएको छ । चतुर्भुज आकारमा रहेको यस जिल्लाको पश्चिम भागमा पवित्र बागमती नदी बगेको छ भने उत्तरी भागमा महाभारत पर्वतको श्रृंखला चुरे पहाड, वनजंगल तथा दक्षिण भागमा तराईको समथल भूमिमा समाहित भएको पाईन्छ ।

 भौगोलिक बनावट

सर्लाही जिल्लाको अधिकतम भु-भाग समथर रहेतापनी उत्तरतर्फ केही भाग पहाड तथा चुरेभावर पर्दछ । समुद्र सतहको ७४ मिटर (बलरा न.पा.-३ भन्सारटोल) देखी ७२३ मिटर (लालबन्दी न.पा.१४ बाउन्ने चुरी ७०६ मि.) उचाईमा रहेको यस सर्लाही जिल्लाको उत्तरी अक्षांश २६^० ८५' देखी २७^० १०', पुर्वी देशान्तर ८५^० २०' देखी ८५^० ५०' रहेको छ । कुल क्षेत्रफल १२५९ बर्ग किलोमिटर रहेको यस सर्लाही जिल्लाको पूर्व पश्चिम लम्बाई ४० कि.मी., उत्तर दक्षिण चौडाइ ३२ कि.मी. रहेको छ भने पूर्व पश्चिम राजमार्गको लग्बाई ३० कि.मि. र भारतसँग ५१ कि.मि. दुरी सीमा जोडिएको छ  ।

नदिनाला

जिल्लाका मुख्य नदिनालाहरुमा बागमती, लखनदेही, झिमनदी र बाँके तथा हर्दी खोला पर्दछन ।पूर्वमा बाँके तथा हर्दिखोला र पश्चिममा बागमती नदी यस सर्लाही जिल्लाको सीमा नदीका रुपमा बगेका छन ।

•  

मनसुनी हावापानीको प्रभाव भएको यस सर्लाही जिल्लामा अधिकांश मैदानी भुभाग भएतापनि बिचको भावर प्रदेश र उत्तरको चुरे श्रृंखलाले गर्दा जिल्लाको दक्षिण तिर भन्दा उत्तर तिर गर्मी कम हुने र ज्यादै बर्षा हुने गर्दछ ।बार्षिक औषत अधिकतम तापक्रम लगभग ३१⁰ से. र औसत न्यूनतम तापक्रम २०⁰ से. तथा सबै भन्दा बढी तापक्रम ४२⁰ से. र सबै कम तापक्रम ४⁰ से. रहेको पाईन्छ । कुल बर्षा मध्ये ८० % बर्षा, बर्षायाममा पाईन्छ भने करिब २.३ % बर्षा, हिउँदमा हुने गरेको पाईन्छ । जिल्लामा सरदर बर्षा १६९९.६ मि.मि. रहेको छ ।

प्राकृतिक बनस्पती

उष्ण मनसुनी हावापानीको जोग भएकोले उष्ण प्रदेशिय सदाबहार जंगल पाईन्छ ।जंगलमा साल समुहको रुखहरु प्रशस्त मात्रामा पाईन्छ । कडा जातका रुखहरुमा खयर, सिसौँ ईत्यादी पाईन्छ भने अन्य जातीहरुमा कर्मा, कुम्नी, हर्रो, बर्रो, सिन्दुरे, टाँटरी, सनिसाल, सिमल, भुरकुल, दवदवे आदी जस्ता रुखहरु पाईन्छन । यहाँ पाईने बनपैदावारहरुमा सतावरी, सिमलभुवा, तरुल, बाबियो, रवर,काँस तथा अन्य जडिबुटीहरु पनि पाईन्छ ।

  मुख्य खेतीबाली

१		धान, गहुँ, मकै, कोदो
२	नगदे बाली	उखु, तोरी
३		आँप, लिची, कागती, कटहर, केरा, मेवा

 

 

 

जनसंख्या

२०7८ सालको जनगणना अनुसार  यस जिल्लाको कुल जनसंख्या 8,62,470 मध्ये पुरुष 4,35,131 जना  र महिला 4,27,339 जना रहेको छ । जसमा विशेष गरी यादव, कोईरी, मुसलमान, बाहुन, क्षेत्री, थारु, नेवार, मगर, कुर्मी, धानुक, भुमिहार,, चमार, डुम, दुसाद, आदि जस्ता बिभिन्न जातीका मानिसहरुको बसोबास रहेको यस जिल्लाका करिब 75% मानिसहरु कृषिमा आधारित छन् ।

•  

	जातजातिको विवरण
१		15.51 %
२		7.93 %
३		7.89 %
४		5.37 %
५		5.17 %
६		3.72 %
७	दुसाद	3.67 %
८		3.62 %
९	ब्रामण पहाड	3.58 %
१०	थारु	2.83 %
११		2.68 %
१२		2.60 %
१३	केत बविया	2.22 %
१४		2.21 %
१५		31 %

श्रोत:-राष्ट्रिय जनगणना 2078

•  

१		%
२	बाजिका (ठेटी)	%
३		%
४		%
५		%
६	अन्य	%

 

 

 

 

                                                                            

•  

	धर्मको नाम		कै
	हिन्दु
	किराँत
	अन्य

                  श्रोत:-राष्ट्रिय जनगणना 2078                

पेशा

सि.नं.	प्रबृति	प्रतिशत	कै
1	कृषिमा संलग्न जनसंख्या	78.29
2	गैर कृषिमा संलग्न जनसंख्या	21.71

       श्रोत:-राष्ट्रिय जनगणना 2078

•  

सि.नं.	बिवरण	प्रतिशत	कै
1	कुल साक्षरता	46
2	पुरुष साक्षरता	56
3	महिला साक्षरता	37

श्रोत:-राष्ट्रिय जनगणना 2078

जनसंख्या

२०7८ सालको जनगणना अनुसार  यस जिल्लाको कुल जनसंख्या 8,62,470 मध्ये पुरुष 4,35,131 जना  र महिला 4,27,339 जना रहेको छ । जसमा विशेष गरी यादव, कोईरी, मुसलमान, बाहुन, क्षेत्री, थारु, नेवार, मगर, कुर्मी, धानुक, भुमिहार,, चमार, डुम, दुसाद, आदि बिभिन्न जातजातिका मानिसहरुको बसोबास रहेको छ ।

सर्लाहीको पालिकाहरुको जनसांख्यिक अवस्था

क्र.स.	पालिकाको नाम	जम्मा परिवार संख्या	जम्मा जनसंख्या	पुरुष	महिला
१	मलंगवा	10033	54550	27849	26701
२	गोडेता	9303	54270	27703	26567
३	कौडेना	5476	28702	14438	14264
४	बरहथवा	15343	81120	40915	40205
५	ईश्वरपुर	13521	68377	33808	34569
६	लालबन्दी	14873	66419	32883	33536
७	हरिवन	10740	49988	24405	25583
८	बलरा	8622	47912	24771	23141
९	बागमती	10768	47106	23015	24091
१०	हरिपुर	8350	43233	21141	22092
११	कविलासी	8130	44204	22452	21752
१२	हरिपुर्वा	7140	38714	19557	19147
१३	चन्द्रनगर	6713	36908	18705	18203
१४	रामनगर	5377	31366	16250	15116
१५	चक्रघट्टा	5039	29550	15085	14465
१६	बसबरिया	4586	25905	13237	12668
१७	बिष्णु	5272	28570	14778	13792
१८	ब्रह्मपुरी	5939	31378	15569	15809
१९	धनकौल	5112	27974	14410	13564
२०	पर्सा	4487	24005	12157	11848

अनुपस्थित जनसंख्या (विदेशीय)                                                 श्रोत:-राष्ट्रिय जनगणना 2078

 

अनुपस्थित जनसंख्या (विदेशीय)	जम्मा	पुरुष	महिला	प्रतिशत
नेपाल	2190592	1799675	390917	100
मधेश प्रदेश	304286	292427	11859	13.89
सर्लाही	35084	32779	2415	1.60

 

                                                                              

धर्मः यस जिल्लामा हिन्दू धर्मावलम्बीहरुको बाहुल्यता रहेकोछ । पछिल्लो जनगणना अनुसार धार्मिक सम्प्रदायहरुको उपस्थित देहाय बमोजिम रहेकोछः

	धर्मको नाम		मुख्य चाढपर्व
	हिन्दु		, कृष्णजन्माष्टमी, राम नवमी ,दुर्गापूजा, फागुपूर्णिमा, चौठचन्द, जुडशितल, रक्षा बन्धन, जितिया पर्व ।
			इद -इदुलफितर_, बकरईद, शबेबरात, मोहर्रम -दाहा वा ताजिया_, मोहम्मद डे
			बुद्ध पूर्णिमा
	किराँत
	अन्य

                  श्रोत:-राष्ट्रिय जनगणना 2078                

भाषाः

		%
	बाजिका (ठेटी)	%
		%
		%
		%
	अन्य	%

साक्षरताः

सि.नं.	बिवरण	प्रतिशत	कै
1	कुल साक्षरता	46
2	पुरुष साक्षरता	56
3	महिला साक्षरता	37

श्रोत:-राष्ट्रिय जनगणना 2078

 

 

 प्रशासनिक अवस्थाः

सर्लाही जिल्लामा ४ वटा संघीय निर्वाचन क्षेत्र, ११ वटा नगरपालिका र ९ वटा गाउँपालिका छन् । जिल्ला सदरमुकाम मलंगवा नगरपालिकामा रहेको छ । यो जिल्लामा जिल्ला अदालत, जिल्ला प्रशासन कार्यालय, नेपाली सेनाको गण, नेपाल प्रहरी, सशस्त्र प्रहरी बल नेपाल, राष्ट्रिय अनुसन्धान, मालपोत कार्यालयहरु ३ वटा, नापी कार्यालयहरु ३ वटा, इलाका प्रशासन कार्यालयहरु २ वटा लगायत संघ अन्तरगतका कार्यलयहरु तथा जलस्रोत तथा सिचाईं डिभिजन कार्यालय, पूर्वाधार बिकास कार्यालय लगायत प्रदेश सरकार अन्तरगतका कार्यालयहरु रहेकाछन भने २० वटा स्थानीय तह अन्तरगतका २०० वटा वडा कार्यालयहरु छन ।

अधिकांश सरकारी कार्यालयहरु सदरमुकाममै छन ।तर डिभिजन बन कार्यालय, उष्ण प्रदेशीय बागबानी कार्यालय, राष्ट्रिय तेल बाली अनुसन्धान केन्द्र, नेपाली सेनाको गण लगायतका केहि कार्यालय लालबन्दी नगरपालिकामा रहेकाछन । बागमती सिचाईं आयोजना बागमती नगरपालिकामा र जनताको तटबन्ध कार्यालय हरिपूर नगरपालिकामा रहेकोछ ।मलंगवा, हरिवन र बरहथवामा मालपोत र नापी कार्यालय छन भने  हरिवन र बरहथवामा इलाका प्रशासन कार्यालय पनि रहेकाछन ।

१.६ बिकास पूर्वाधार,सूचना प्रविधि र अन्तरआबद्धताः

सर्लाही जिल्लामा जिल्लाका सबै स्थानीय तहमा सडकको पहुँच रहेकोछ । प्रायः सबै परिवारमा  बिद्युत तथा टेलिफोनको पहुँच पनि पुगेको पाइन्छ।इ बैंकिङ्ग प्रयोग क्रमशः बढ्दो क्रममा रहेकोछ ।

मुख्य सडकहरु

यस जिल्लाको मेरुदण्डको रुपमा रहेको मुख्य राजमार्ग पूर्व- पश्चिम राजमार्ग र हुलाकी राजमार्गरहेको छ जसमध्ये हुलाकी राजमार्ग भारतीय सिमाना संग जोडिएको र पूर्व-पश्चिम राजमार्ग जिल्लाको माथिल्लो भाग उत्तरी सिमानामा रहेको छ । बिभिन्न न.पा/गा.पा. हरुलाई सुबिधा तथा पायक पर्ने हिसावले संचालनमा आएका सडकहरुको अवस्था यस प्रकार रहेको छ :

सि.नं.	सडक	दुरी	अवस्था
	पूर्व पश्चिम राजमार्ग (फुलजोर- बागमती पुल सम्म)	३७ कि.मि.	पक्की
	हुलाकी सडक (पर्सा गा.पा.को हर्दी खोला- बलरा न.पा.को बागमती नदिसम्म )		पक्की (निर्माणाधीन)
	सहायक मार्गहरु:-
२	मलंगवा - नवलपुर	२५ कि.मि.	पक्की
३	मलंगवा - संग्रामपुर	१० कि.मि.	पक्की / ग्राभेल
४	मलंगवा - छतौना	२५ कि.मि.	पक्की / ग्राभेल
५	मलंगवा - ईश्वरपुर	१९.५ कि.मि.	पक्की / ग्राभेल
६	गोडैता - बरहथवा	२७ कि.मि.	पक्की / ग्राभेल
७	गडहिया - बलरा	२३ कि.मि.	पक्की / ग्राभेल
८	नयाँरोड – बलरा	४३  कि.मि.	पक्की / ग्राभेल
९	फुलजोर - ईश्वरपुर	३ कि.मि.	पक्की
१०	नयाँरोड - मधुवनीगाउँ	४१    कि.मि.	पक्की / ग्राभेल
११	नयाँरोड - बरहथवा	१४ कि.मि.	पक्की

संचार पूर्वाधार

	संचार टावरको नाम	टावर संख्या

 

 

• , सामाजिक,आर्थिक,व्यवसायिक तथा प्राज्ञिक क्षेत्रका प्रमुख ब्यक्तिहरुः

राजनैतिक व्यक्तिहरु :

सि.न	नाम	पद	मो.नम्बर	कै
१	मा. राम प्रकाश चौधरी	संघीय सांसद,  प्रतिनिधि सभा १ नं. क्षेत्र	९८५४०२०५८१
२	मा. महेन्द्र राय	संघीय सांसद,  प्रतिनिधि सभा २ नं. क्षेत्र	९८५१११३५५५
३	मा. हरि उप्रती	संघीय सांसद,  प्रतिनिधि सभा ३ नं. क्षेत्र	९८५४०३६४१६
४	मा. अमरेश कुमार सिंह	संघीय सांसद,  प्रतिनिधि सभा ४ नं. क्षेत्र	९८५१०५८१३२
५	राजेन्द्र महतो	पूर्व मन्त्री/माननीय	९८६९६७८७३५
१	सुरेन्द्र प्रसाद सिंह	जि. अध्यक्ष, नेपाली काङग्रेस	९८५१२११७५५
२	राज नारायण साह	जि. अध्यक्ष, ने.क.पा. एमाले	९८५४०३५६४५
३	अच्युतम काफ्ले	जि. अध्यक्ष, ने.क.पा.माओवादी केन्द्र	९८४४०६४१८९
४	सुरेन्द्र लामा	जि. अध्यक्ष, ने.क.पा.एस	९८५४०३७३१०
५	बीरेन्द्र यादव	जि. अध्यक्ष, जनता समाजवादी पार्टी	९८५४०२०२००
६	राम प्रसाद यादव	जि. अध्यक्ष, लो.स.पा.	९८५४०३९२०९
७	दिगेश्वर नायक	जि. अध्यक्ष, जनमत	९८४५४२४६२५
८	सत्य नारायण यादव	जि. अध्यक्ष, रा.प्र.पा.	९८४४०७५०४४
९	सुबोध हजारी	जि. अध्यक्ष, बहुजन एकता पार्टी	९८०९६३२६९९
१०	जैनुल मिया अंसारी	जि. अध्यक्ष, मुस्कान सेना नेपाल	९८१९८८६८४२
११	कमलेश साह	जि.संयोजक, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी	९८४४०३२६९५

   

व्यावसायिक व्यक्तिहरु:

---

सि.नं.	नाम	आबद्धता	सम्पर्क नं.
	हरिशंकर प्रसाद साह	उद्योग बाणिज्य संघ मलंगवा	९८५४०३५२२१
	जोगी ठाकुर	निर्माण व्यवसायी संघ	९८५४०३६४३६
	शिव शंकर राय	बस व्यवसायी संघ	९८५४०३६४८५
	मुना अंसारी	सुन चाँदी व्यवसायी संघ	९८४४०३३१९५
	अमिरी साह	उद्योग बाणिज्य संघ ईश्वपुर	९८५४०३५ २६२
	बाबुकाजी प्रधान	उद्योग बाणिज्य संघ लालबन्दी	९८४१७९८२१९
	रन्जन दास	उद्योग बाणिज्य संघ बरहथवा	९८५४०३५५२०
	बिजय राय	नेपाल यातायात स्वतन्त्र मजदुर संगठन	९८०६८६९७८५
	राम भक्त प्रधान	उद्योग बाणिज्य संघ हरिवन	९८४४०३८४३३